ÃœRTÄ°KER
ÃœRTÄ°KER
Ãœrtiker, ilaçlara, yiyeceklere, infeksiyonlara ve daha pek çok uyarana baÄŸlı olarak geliÅŸebilen ve sık karşılaşılan bir hastalıktır. Halk arasında dabaz veya kurdeÅŸen olarak bilinir. Toplumdaki kiÅŸilerin %20’sinin, yaÅŸamları boyunca en az bir kez ürtiker atağı geçirdiÄŸi saptanmıştır. Altı haftadan kısa süren olgulara akut ürtiker, uzun sürenlere kronik ürtiker denir. Akut ürtiker gençlerde daha sık, her iki cinste eÅŸit olarak görülür; kronik ürtiker kadınlarda ve orta yaÅŸta daha sıktır.
Etyoloji:
Ãœrtikerin baÅŸlıca nedenleri, ilaçlar (penisilin, aspirin, vb), yiyecekler (kuru yemiÅŸler, yumurta, balık, deniz kabukluları, çikolata, inek sütü, turuçgiller, erik, elma, çilek, domates, havuç, fasulye, mantar, et, mayalı besinler, baharatlar, kızartmalar, turÅŸu, vb) ve hazır yiyeceklerde bulunan katkı maddeleri (koruyucular, boyalar, vb.), inhalanlar (ev tozları, polenler, küfler, hayvan tüyleri-epitelleri vb.), fokal infeksiyonlar (tonsillit, farenjit, diÅŸ absesi, otit, kolesistit, piyelonefrit, vajinit vb.), parazitozlar (özellikle barsak parazitleri), böcek ısırmaları (özellikle arı sokması), tiroid hastalıkları (özellikle otoimmün olanlar), kollajenozlar (SLE, dermatomiyozit vb.), maligniteler ve fizik etkenler (dermografizm, basınç, sıcak, soÄŸuk, kolinerjik, güneÅŸ)’tir. Stres hem bir asıl neden hem de bir kolaylaÅŸtıcı faktör olarak rol oynayabilir. Bu nedenler, hem akut hem de kronik olgular için geçerlidir. Öte yandan, akut olgulara en sık ilaçlar, yiyecekler ve akut üst solunum yolu infeksiyonları neden olur. Kronik ürtiker olgularının çoÄŸunda etyolojik faktör saptanamaz.
Patogenez:
Ãœrtiker vazodilatasyon ve küçük damarlardan olan transüdasyon sonucu ortaya çıkar. Yukarıda sayılan nedenler, immünolojik veya non-immünolojik mekanizmalar ile ürtikere yol açar. Her iki mekanizma da mast hücreleri ve bazofillerden mediatörlerin salınımına yol açar. Ãœrtikerde en sık görülen immünolojik mekanizma, IgE’ye baÄŸlı olan Tip I aşırı duyarlık reaksiyonudur. Ä°laç ve besinlere baÄŸlı ürtikerlerin çoÄŸu bu yolla ortaya çıkar. Non-immünolojik mekanizmaya örnek olarak fizik ajanların neden olduÄŸu ürtikerler gösterilebilir; bazı ilaçlar ve besinler de bu mekanizma ile ürtikere yol açabilir.
Klinik:
Ürtiker, kısa zamanda kaybolan, kaşıntılı, hafifçe eritemli, ödemli papüllerle karakterlidir (4-K: Kısa zamanda kaybolma, Kaşıntı, Kızartı, Kabartı). Ürtiker papülü başlangıçta kırmızıdır, sonra ortası, ödemden dolayı, solar; deriden kabarık ve üstü düzdür. Papül, deri gerildiğinde daha belirgin hale geçer ve deri iki parmak arasına sıkıştırıldığında portakal kabuğu görünümü; ortadaki solukluk daha da belirginleşir. Papüllerin kenarları keskindir, şekilleri değişiktir, büyüklükleri 2-3 mm-30 cm çapında olabilir. Ürtikerde tek bir lezyon kısa sürede, çoğu defa bir kaç saat içinde kaybolur, ancak yeni lezyon çıkışı devam eder. Lezyonların biri batar, biri çıkar, fakat iyileşen bir bölgede en az 3-6 gün yeni papül çıkmaz. Ürtiker subkutan dokuyu da etkileyebilir, bu durumda anjioödem ortaya çıkar, göz kapakları ve dudaklar balon gibi şişer. Anjioödem mukozaları da etkileyebilir, dil şişebilir, nadiren de olsa larinks ödemi sonucu asfiksi gelişebilir. Anjioödemde lezyonların kaybolması 24 saaten uzun sürebilir.
Ürtiker papülleri vücudun her yerine lokalize olabilir, fakat daha çok gövdeye yerleşir.
Kaşıntı hemen daima vardır, lezyonlar yüzeyel olduğunda çok şiddetli, derin olduğunda minimaldir.
Ürtikere gözlerde sulanma, hapşırma, nefes darlığı, karın ağrısı, bulantı, kusma ve ishal gibi semptomlar eşlik edebilir. Bu semptomlar, şiddetin yanı sıra allerjenin giriş yolunu gösterir. Göz, burun ve akciğer semptomları varsa, allerjen solunum yolu ile girmiştir, inhalandır. Gastrointestinal sistem semptomları varsa, sindirim yolu ile girmiştir, yiyecek veya ilaçtır.
Künt bir cisim ile çizilme, basınç, soÄŸuk, sıcak, güneÅŸ ışınları, egzersiz ve titreÅŸim gibi fiziksel etkenler de ürtiker yapabilir. Böyle olgulara “fiziksel ürtiker” denir. Dermografizm, künt bir cisim ile çizilme sonucu kolaylıkla lineer ürtikeryal plakların geliÅŸmesidir. “Kolinerjik ürtiker”, terlemeyi uyaran etkenler (sıcak, egzersiz, emosyonel stress vb.) sonucu toplu iÄŸne başı veya mercimek büyüklüğünde ürtikeryal papüllerin geliÅŸmesidir.
ÇoÄŸu kiÅŸi, ısırgan otunun (deriye deÄŸinmesi sonucu gelip geçici, kaşıntılı kızartı ve kabartıların oluÅŸacağını bilir. Ãœrtiker adı da bu bitkinin latince adından gelir: “Urtica”. Bir maddenin deÄŸinmesi sonucu geliÅŸen ürtikere “kontakt ürtiker” denir. Günümüzde tıbbi eldivenlerde ve kondomlarda bulunan latekse karşı geliÅŸen kontak ürtiker, hatta anafilaksi olguları önemli bir sorundur. Bugün, suyun bile sıcaklıktan bağımsız olarak kontakt ürtiker (akuajenik ürtiker) yapabileceÄŸini bilinmektedir.
Tanı:
Ãœrtiker tanısı, klinik olarak tek bir lezyonun 4-K özelliÄŸine göre konur. Lezyonlar, ağırlıklı olarak belirli vücut bölgelerini etkiliyorsa, fiziksel ürtiker akla getirilmelidir: Sütyen altı, kemer altı, avuç içleri ve ayak tabanları tutulmuÅŸsa basınç ürtikeri; yüz, eller ve ayaklar tutulmuÅŸsa soÄŸuk ürtikeri; yüz, boyun, göğüs V’si, el sırtları, ön kollar ve kadınlarda bacaklar tutulmuÅŸsa güneÅŸ ışınları sorumlu olabilir.
Kronik ürtikerli olgularda, ürtikerin nedenlerine yönelik ayrıntılı bir öykü alınmalı ve sistemik bir fizik muayene yapılmalıdır. Eritrosit sedimentasyon hızı, tam kan sayımı, tam idrar tahlili ve dışkıda parazit aranması dışındaki laboratuvar incelemeleri rutin olarak istenmemeli, klinik bulgulara göre istenmelidir.
Ayırıcı tanı:
Ürtiker, kolay kolay başka bir hastalık ile karışmaz. Bununla birlikte, ürtikeryal vaskülitten ayırt edilmelidir. Ürtikeryal vaskülitte purpura vardır, lezyonlar bir günden uzun sürer ve pigmentasyon bırakır. Pigmentasyon, eritrositlerin yıkımı sonucu oluşan hemosiderine bağlıdır. Uyuz ve atopik dermatit gibi diğer kaşıntılı hastalıklarda görülen ekskoriasyonlar, bu hastalıkların ürtikerden ayırt edilmesinde önemli bir bulgudur.
Tedavi:
Akut ürtikerli olgularda ilaç yasağı ve sıkı perhiz (3-5 gün boyunca yalnızca haşlanmış, yağsız, salçasız, baharatsız kuzu eti, tavuk eti, patates, pirinç, havuç) uygulanmalıdır. İnfeksiyon odağı saptanırsa tedavi edilmelidir.
İlaç olarak, ilk üç gün metil prednizolon (60 mg IM, çocuklarda 1 mg/kg), daha sonra oral H1 antihistaminik kullanılabilir. Gerekirse parenteral antihistaminikler ile tedavi desteklenebilir.
Özellikle anjioödemli olgularda adrenalinin, 1/1000’lik solüsyonundan eriÅŸkinlerde 0.3-0.5 mg/total SC, çocuklarda 0.01 mg/kg SC kullanılmalıdır. Ãœlkemizde 1/1000’lik adrenalin solüsyonu, 0.25 mg adrenalin içeren 1/4’lük ampuller, 0.5 mg adrenalin içeren 1/2’lik ampuller, 1 mg adrenalin içeren 1/1’lik ampuller halinde bulunmaktadır, her üçünün de hacmi 1 ml’dir. Basitçe, eriÅŸkin bir hastaya örneÄŸin, 1/2’lik ampulün yarısı veya tamamı yapılmalıdır, çok ÅŸiddetli olgularda, 15-30 dk sonra tekrarlanabilir.
Kronik ürtikerin semptomatik tedavisinde temel ilaç oral antihistaminiklerdir. İlk seçenek olarak non-sedatif ve uzun etkili olanlar tercih edilmelidir. Hasta stresli ise ya da ürtiker nedeni ile uykusuzluk çekiyorsa, sedatif bir preparat; lezyonlar gün içinde sık sık yineliyorsa, kısa etkili bir preparat tedaviye eklenebilir.
Prof. Dr. Süleyman Pişkin
arkadaşlar ben 10 yıldır bu kolinerjik ürtiker hastalığından illallah ettim.gitmediğim doktor kalmadı.hepsı antihistaminik ve kortizonla geçiştirmeye calıştılar.hayat kalitem çok düştü.bütün hayatımı mahvetti. gökçek iksir yalancının biri.kendı degişik nıklerle yazıyor yorumları hep.insanların bu dertlerinden nemalanmaya calışan bırı.bıorezonansda denedim oda care olmadı.içmediğim bitki kalmadı.kesin çözüm filan diyen.ama ümidimi hiç kaybetmedim.ilaç firmalarının çok işine gelen bir hastalık.insanlara sigara satacaklarına bu gibi hastalıklarla düzenli olarak ilaç satıyorlar.yoksa çözümü olmazmı bu gibi hastalığın.yaptırmadığım kan testide kalmadı.bu hastalığın en büyük sebebi total ıge nın yuksek olması.benım cok yuksek cıktı.ne adam gibi yuruyebiliyorum ne sıcak banyo yapabiliyorum vede hep kendimi kontrol altında tutarak heyecanlanmamaya calışıyorum.ne yazık ki vücudunuzun ısısını yukselten herşeyde oluyor.eger nefes alıp verıyorsanız bunların hepsı oluyor ve bır anda her yanınızı batma ve yanma hissiyle baslayan bir kızarıklık kaplıyor.ellerinizin üzerı yuzunuz ceşitli yerlerınız.bır ortamda boyle değişmeye baslayınca kımselere derdinizi anlatamıyor ya saklamaya calışıyorsunuz yada kacıyorsunuz.allah yardımcımız olsun.yınede tedavi umıdımı kaybetmedım elbet birşey bu hastalığı geçirecek bende bunu burada paylaşacagım.eger bu hastalıktan kurtulan varsa burada yazmasını rica edıyorum.bırbırımızden haberimiz olsun en azından.çünkü hepımız cok zor durumdayız.heralde olabılecek en kotu hastalıklardan bırı bu.ama moralınızı herzaman yuksek tutun.goruşmek uzere saygılarımla kalın.
bende bir sene önce baÅŸta kaşıntı,sonra avuç içleri ile ayak altlarında kaşıntıyla devam etti.3-4 ay sonrada döküntüler baÅŸladı.dr.gittim.ürtiker dendi 1*1 antihistaminik baÅŸladıtetkiklerde birÅŸey yok dendi .pskiyatrise gittim.antihistaminik içerikli deprasyon ilacı baÅŸlandı.bu arada üç kez anjio ödem tablosuna girdim.döküntülerim genelde gece uyuduktan sonra cıkıyor.sabah uyanınca 2-3 saat içinde geçiyor.çözüm yada tedavi yaklaÅŸimi nasıl olmalı….tÅŸk.
merhaba hocam bende 4 yıldır ürtiker hastasıyım sürekli dudaklarım gözlerim şişiyor ellerim avuç içi ayaklarım kollarım boynum çok köyü şekilde kaşınıyor artık gittikçe daha da artıyor kocaman şişlikler oluşuyor geceleri hiç uyuyamıyorum vücudumun hemen hemen heryerinde çıkıyor ve çok olduğu zaman ağrıyor vucudum halsizleşiyor ve çok kötü hissediyorum kendimi birçok doktorlara gittim ama tedaviler faydasız ne yapmam gerekiyor lütfen bana yardımcı olabilirmisiniz
Hocam benim rahatsızlığım dermografizm vucuduma en ufak bir şey deydiğinde hemen kızarıp kabarıyor 5-10 dk içerisinde sönüyor,hitrizin yada allerset kullanıyorum günde bir tane atıyorum,ilaç atmadığım zaman vücudumun heryeri kaşınıyor ,kızarıp kabarıyor.bu konuda yardımlarınızı bekliyorum.iyi çalışmalar
merhaba hocam urtıker bende 4 yıl once basladı.
Soylekı kolumda ve bacaklarımda basınc uygulandıgında cızıldıgı zaman kabarıklar olusuyor ve yanma hıssı oluyor her turlu tahlıller yapıldı ve sonucunda hersey normal cıktı xzyal adlı lac kulandıgımda kabarık olusmuyo fakat kızarıklar devam edıyo.
yardımınzı rıca edıyorum
Hocam annemin gözleri,yüzün şişti tanınmıyacak hale gelde küçük kabarıcıklar oldu,boynu ve omuzlarıda aynı şekilde kaşınıp kabarıyor..3 gündür böyle doktora gitti hiç bir yorum yapmadan (AVİL)isminde ilaç vermiş birde kaşıntı içinde (AERIUS)adında ilaç..ama öncedende ayak ve ellerindede kaşıntı ve az şişme vardı bukadar olmuyordu şimdi cok zor durumdayız hocam bir şey söyleyin..
Merhaba hocam bendede 1 yıl önce sınav dönemlerinde ortaya çıktı kan ve idrar testi yapıldı temiz çıktı ilk dönemlerde daha fazlaydı sonra azaldı ve aynı tempoda devam ediyor benimkisi baskı urtikeri baskı yapılan yerlerde kızarıklık meydana geliyor xyzal kullanıyorum günde bir tane olarak eğer kullanmazsam artış gösteriyor tedavisi nedir uygun ilaç mı kullanıyorum bu konuda yardımcı olabilirseniz sevinirim.
hocam; bendeki de arkadaşlara benzer bir cilt rahatsızlığı. Benim kaşıntılarım efor sarfettiğim zamanlarda, sitresli olduğum ve acele ile bir iş yapmaya kalkıştığım zamanlarda ortaya çıkıyor, ilk etapta vücudumun kapalı kısımlarında özellikle bacaklarda oluyor, sonrada ellerimin üst kısımlarında sanki altında binlerce iğne varmışta batıyormuşçasına batma ve dolayısıyla da kaşıntı oluyor, ancak vücudumda hiç bir şekilde kızarıklık ve kabarıklık olmuyor, bu durum genelde sıcak ortamlarda oluyor, soğukta nadiren oluyor, yatakta olduğu zaman bacağımı dışarıya çıkartınca kaşıntı azalıyor ve bir süre sonra kayboluyor, bunun nedeni nedir, hastalığımın ismi nedir. tşk.
hocam bende dogustan majasır var ama henuz bı doktora gıtmedım
genellıkle ustunce veya esımle bırlıkte olunca ortaya cıkıyo ve cok canım acıyo bu durumlarda sureklı kasıntı ve ılerı derecede kızarıklık oluyo sızde ne yapmalıyım bana yardımcı olursanız sevınırım en kısa zamanda cevabınızı beklıyorum sımdıden tesekkur ederım
sayın hocam benimde kronik ürtiker rahatsızlığım var. inanın yaÅŸam kalitem bir bitkinin yaÅŸam kalitesi boyutunda. yani en küçük bi efor harcasam hemen vucudum ürtikerden dolayı kabarıyor. güneÅŸi görmeye dursun yada vucudum efordan dolayı hararet yapmaya dursun hemen kabarıp, o çıldırtan kaşıntıyla ben burdayım diyor bu ürtiker illeti. bunun tedavisi nedir. neden insanlar yada doktorlar bu illete bi çare bulamıyorlar. inanın iÅŸimden gücümden oldum. bu giderek depresyona sürüklüyor beni… bi cevap bekliyorum lütfen
merhaba hocam bende de yaklaşık 7 yıldır kronik ürtiker var.vücudumda kaşıntılar oluyor kaşınan yer kabarıyor daha önce birçok doktora göründüm her türlü kan testi ve alerji testini yaptırdım hepsi temiz çıktı.5 yıl önce bir cildiye uzmanına göründüm atarax adında bir ilaç verdi ilacı içince yaklaşık 1 gün hiç kaşıntı ve kabartı olmuyor ilacı kestiğim anda tekrar başlıyor.hocam ben sürekli ilaç kullanmak istemiyorum bunun başka bir tedavi yöntemi yok mu? bana yardımcı olursanız çok sevinirim şimdiden çok teşekkürler.
mrhb hocam bende de bu hastalıktan çıktı daha önce hç duymamıştım taki başıma gelene kadar.stresten oldu sanırım sınav sonrası hafif olarak çıktı ama sora artarak devam etti.aynı doktora 10 gün içinde 2 kez gittim.ama geçmedi ilki ilaç tedavisiydi.diğerinde de 3 iğne verdi ve hala çekiyorum.şuan dudağımda şişme oluştu.çk korktum araştırırken yazınızı okudum anjioödem yazıo.şimdi ne yapabilirim cvp yazarsanız sevinirim.acaba kronik olabilir mi?
bende 6 aydır üritiker rahatsızlıgı var 3 ay boyunca doktorla sitresdendir deyip gecişdirdiler olayı ilaclar kullanıyorum ama 2 3 gün içmedikten sonra yine cıkıyolar..
önce çikolatandır dediler ama çikolatayı agzıma sürmedigim haldeyine cıkıyolar gitdikcede ilerli yollar nolur bi yol gösterin tedavisi olupolmadıgını döyleyin..lütfen bu arada 13 yasındayım.
bitkisel hayattan tek farkı serin ortamda 15 dakika spor yapabiliyorum
mrb.1 yıldır ürtiker rahatsızlıgım var. gitmediğim doktor kalmadı. acı cekiyorum. felaket kabarıklıklar oluyor. kasıntı öldürüyor. artık vücuduma el degmiyor.bir hafta hastanede bile yattım.diyet uygulandı filan. ilaçlar. 2 ay hiç çıkmadı ama yine tekrarladı. lütfen bana bi çare. bi şifa verin bir yol gösterin
Hocam 1 yılı aşkın süredir ızdırap çekiyporum resmen,antihistaminiklerle ayaktayım..Kaşıntılar ağrıya dönüşüyor.Artık kendi kendime sebepler ortaya atmaya başlıyorum.Dişimdeki çürüklerden olabileceğini düşündüm en son.bilemiyorum nedir bunun sebebi.Allerji testi istediler,ilacı bırakmam gerektiğini sölediler ,bıraktım ama onun sonucunda da kolum alerji testine müsaade etmicek bir şekilde şişliklerle doldu.Çaresiz kaldım, nasıl olacak bunu tedavisi bana bir yol gösterin.
merhaba hocam benim rahatsızlıgım ürtiker üç ay önce bir uzman doktora gittim ve bana ‘zyrtec’isimli bir ilaç verdi asılda tedavim baÅŸarılı kabarıklık yada kaşıntı yok ama kücük pembemsi noktacıklar kızarıklar devam ediyo hocam sadece güneÅŸ ısıgı sıcaklık spor yaparken yani kısaca vucudum hararet yaptıgı zaman oluyo bu kızarıklıga nasıl son verebiliriz teÅŸekür edesim saygılar….
sayın hocam bende 5 aydır kolinerjik ürtiker var. terlediğimde sıcakladığımda spor yaptığımda kolumda vücudumun heryerinde etrafı kırmızı ortası sarı noktalar oluşuyor ve 1-2 saat içinde geçiyor.cildiye doktoruna gittim fakat o anda o kırmızı noktalar çıkmadığı için doktor birşey demedi. ne yapmam lazım, hangi ilacı tavsiye edersiniz, bu hastalıktan tamamen kurtulabilirmiyim? lütfen sizden acilen cevap bekliyorum
benim kolum camla kesildi yara belli oluyor ama abartılcak seviyede değil ben amiliyat değilde bu yara iziyle ilgili krem yada ilaç bulmak istiyorum bilginizle beni aydınlatırmısınız haber bekliyorum.şimdiden teşekkür ediyorum