SUTOPU VE Ä°NSAN
Dr. Ali Rıza Altay ( İzmir İl Sağlık Müdürlüğü )
Sutopu sporu dünyanın en zor sporları arasında buz hokeyi ile birlikte ilk sırayı almaktadır. Sutopu sporu ilk defa İngiltere’ de denizde oynanan ve kalelerin sandallar olduğu bir oyun olarak ortaya çıkmıştır. 19. yy. başlarında oynanmaya başlayan oyun günümüze kadar çok hızlı gelişime uğramış, ilk zamanlarda futbol benzeri bir anlayışla savunma – orta saha ve hücum dizilişi olan oyunda zamanla hentbol benzeri uygulamalar getirilmiş, günümüzde ise basketbol benzeri takım dizilişi ve kurallar geliştirilmeye çalışılmaktadır. Ülkemizde sutopu ilk olarak levantenlerin kurduğu Fenerbahçe sutopu takımı ile başlamıştır.
Dünyanın belli ülkelerinde özellikle Avrupa’ nın bu alanda söz sahibi ülkelerinde kulüpler bazında profesyonel spor olmasına rağmen, ülkemizde amatör spor özelliğindedir. Yabancı oyuncuların getirtilmeye başlanmasıyla bir-iki profesyonel oyuncu kazanan sutopu camiası bu sporcuları kulüplerinde antrenör olarak görevlendirme uygulamasıyla sınırlı bir profesyonellik geliştirebilmiştir. Günümüzde sporcularının eğitim seviyesi en yüksek olduğu spor dalları arasındadır. Takım sporlarında ise birincidir. Milli takımımızın tüm oyuncuları ve idarecileri ile antrenörleri, kulüpler düzeyinde neredeyse sporcuların tamamına yakını yüksek okul mezunu olup iş yaşamında da önemli düzeylerde çalışmaktadırlar.
Dünya ülkelerinin bu sporu anlaması ve kavraması pek kolay olmamıştır. Ä°lk yıllarda Macaristan ulusal sporu olarak ele almış, ardından Slav ırkları fizik olarak kendilerine uygun bir spor olmaları nedeniyle sahiplenmiÅŸlerdir. 1896’da modern olimpiyat oyunlarının tekrar baÅŸlatılması kararı üzerine, düzenlenen ilk olimpiyatlarda yüzme yarışlarına da yer verilmiÅŸti. Ancak sutopunun yer alması daha sonraki yıllara dayanır. 1909’da Londra’da Uluslar arası Amatör Yüzme Federasyonu FINA (Federation Ä°nternationale de Natation Amateur) kurulmuÅŸtu. FINA’nın kurulmasından sonra sutopu sporu da bu yapı içerisinde yer almıştır. Sutopu Dünya Åžampiyonası ilk kez 1946’ da yapılmış ve 1964′ te olimpiyat programına dahil edilmiÅŸtir. Bu zamandan sonra Akdeniz ülkeleri spora sahip çıkmış, Ä°talya, Ä°spanya, Yunanistan, dağılmış Yugoslavya ile birlikte önemli ülkeler haline gelmiÅŸlerdir.
Dünyanın en zor sporu diye ifade edilir. Ancak bu sporu yapan sporcular için bu derece bir zorluktan söz etmek söz konusu değildir. Düzenli çalışma gerektiren ve bunun beraberinde uygulamaları kolaylıkla yapılabilen bir spordur. Yaz aylarında tatil köylerinin önemli eğlence aktivitelerindendir. Kurallara uygun sutopu oynamak da en o kadar eğlenceli ve suda sıkılmadan uzun süre yapılabilecek tek aktivitedir.
Yediden 77’ ye her yaşın sporu olan bu oyunda gerçekten yedi yaşında temel eğitime başlayan sporcular olduğu gibi ileri yaşlarda sutopu oynayan sporculara da rastlayabilirsiniz. Temel eğitim alan sekiz – dokuz yaşlarında sporcular, ileri yaşlarda bu sporun top ve rakiple mücadele deneyimlerini de kazanarak başarılı bir sutopu oyuncusu olmak çabası içine girerler. İyi bir sutopu oyuncusu olmak yılmadan ve sürekli yapılacak en az altı yıllık çalışmaya gerek duyar.
Havuz ya da deniz ortamında bir kaleci ve altı oyuncunun oyunda yer aldığı iki takım ile oynanan bu oyun, sporcuların ayrılabilmeleri için takımlarını belirten renk ve oyuncu numaralarını taşıyan rakamlar yazılı olan başlıklar giyerler. Basketbol gibi aktif zaman ve dört devre ile oynanır. Yine basketbol ve hentbol gibi oyuncu değiştirme sınırı yoktur, oyunun durduğu zamanlarda değişiklik yapılır.
Bu sporu yapanların iki metreden derin havuzda aç yapmaları gerekiyor. Bu sporu yapanlar kaleci dışında topu iki elle tutamıyor ve rakip oyuncu ile top ellerinde iken kıyasıya mücadele etmek zorunda kalıyorlar. Çünkü kural olarak elinde top tutan oyuncuyu tutmak ve batırmak faul olmuyor. Bu oyunda kaleyi, kenar kulvarlarını ve havuz kenarlarını tutmanıza izin verilmiyor yani havuzun ortasında tek başınasınız. Giysi olarak sadece mayo ve takımınızı, numaranızı belirleyen bir başlık giyebiliyorsunuz. Çoğu kuralını anlamanız için ise sutopucu gibi düşünmeniz gerekiyor.
Takım oyunları içinde suda yapılabilen en popüler sporudur. Ülkemizde tanınmamasına ve az kişi tarafından yapılmasına rağmen özellikle Avrupa ülkelerinde çok taraftar bulan bir spordur.
